Ervaringsleren

Duiding

Ervaringsleren in de sociaal-culturele praktijk: de kracht van leren door doen binnen Terra Baeto

In de sociaal-culturele sector speelt ervaringsleren een steeds belangrijkere rol. Het concept, dat in de kern gaat over leren door ervaring en reflectie, biedt een krachtig middel om persoonlijke en maatschappelijke verandering te bewerkstelligen. Voor Terra Baeto, dat zich richt op het versterken van (jong-)volwassenen in hun ontwikkeling tot bewuste, betrokken burgers, vormt ervaringsleren dan ook een essentiële pijler. In dit artikel verkennen we de waarde van ervaringsleren binnen de sociaal-culturele praktijk en hoe Terra Baeto dit inzet om haar missie te realiseren.

Wat is ervaringsleren?

Ervaringsleren (experiential learning) is een leerproces dat gebaseerd is op het opdoen van concrete ervaringen en daaruit "lessen" trekken door middel van reflectie. David Kolb, een toonaangevend onderzoeker in dit veld, stelt dat leren plaatsvindt in een cyclus van vier fasen: concrete ervaring, reflectieve observatie, abstracte conceptualisatie en actief experimenteren (Kolb, 1984). Deelnemers doorlopen deze cyclus herhaaldelijk, wat hen niet alleen helpt om kennis op te doen, maar ook om deze diepgaand te begrijpen en toe te passen in hun eigen leven.

In sociaal-culturele contexten wordt ervaringsleren vaak toegepast om deelnemers in staat te stellen hun persoonlijke ervaringen te benutten als bron van leren. In plaats van kennis over te dragen via traditionele methoden, worden deelnemers actief betrokken in het leerproces en aangemoedigd om kritisch na te denken over hun rol en verantwoordelijkheden in de samenleving.

De relevantie van ervaringsleren voor Terra Baeto's missie

Terra Baeto heeft als missie om (jong-)volwassenen te versterken in hun maatschappelijke en persoonlijke ontwikkeling, met een focus op inclusie, welzijn en juridische empowerment. Ervaringsleren sluit hier perfect op aan, omdat het niet alleen cognitieve, maar ook emotionele en sociale vaardigheden versterkt. Het stelt deelnemers in staat om diepgaand inzicht te krijgen in hun eigen ervaringen, perspectieven te verbreden en actief deel te nemen aan de maatschappij.

  1. Inclusie en empowerment door leren en reflectie
    Ervaringsleren biedt een effectieve manier om inclusie te bevorderen door deelnemers actief deel te laten nemen aan groepsprocessen en gezamenlijke activiteiten. Door het opdoen van ervaringen in diverse situaties leren ze om te gaan met verschillen en respect op te bouwen voor anderen. Dit proces helpt hen niet alleen om zich onderdeel te voelen van een gemeenschap, maar ook om hun eigen unieke perspectief te waarderen. Voor Terra Baeto betekent dit dat deelnemers worden ondersteund om hun plek in de samenleving te vinden en hun rechten te kennen, wat hen op hun beurt weerbaarder maakt.

  2. Het bevorderen van burgerschap door actief experimenteren
    Burgerschap en actieve participatie zijn kernwaarden binnen Terra Baeto. Door middel van ervaringsleren worden deelnemers uitgedaagd om maatschappelijk betrokken keuzes te maken en verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen handelen. Dit sluit aan bij de principes van Paulo Freire, die stelt dat werkelijke emancipatie alleen mogelijk is wanneer individuen niet slechts kennis ontvangen, maar zelf actief deelnemen aan het proces van bewustwording en verandering (Freire, 1970).

    Binnen de programma's van Terra Baeto worden deelnemers dan ook niet enkel theoretisch geïnformeerd over burgerschap en hun rechten; ze worden aangemoedigd om deze kennis direct toe te passen en te experimenteren met hun eigen rol als burger. Zo worden abstracte begrippen zoals verantwoordelijkheid en democratische waarden tastbaar en relevant in hun dagelijks leven.

  3. Praktische toepassingen binnen sociaal-culturele programma's
    In de praktijk werkt Terra Baeto met diverse ervaringsgerichte methodes die aansluiten bij de leefwereld van (jong-)volwassenen. Dit kunnen activiteiten zijn als simulaties, rollenspellen en programma's, waarin deelnemers in een veilige omgeving nieuwe situaties verkennen en daarop reflecteren. Een voorbeeld hiervan is het Touch Base-programma, waarin jongeren uit Fedasil-centra gedurende vijf dagen deelnemen aan avontuurlijke activiteiten die hen helpen om te reflecteren op hun situatie en hun toekomst in perspectief te plaatsen. Door de ervaringen en de daaropvolgende reflecties, worden abstracte leerdoelen omgezet in concrete handvatten voor hun dagelijks leven.

Ondersteunend onderzoek en effectiviteit van ervaringsleren

Ervaringsleren heeft bewezen effectief te zijn binnen sociaal-culturele contexten. Onderzoek toont aan dat het leerproces dat deelnemers doorlopen bij ervaringsleren bijdraagt aan een groter zelfbewustzijn en een beter vermogen om complexe sociale problemen aan te pakken (Eyler, 2009). In een sociaal-culturele context, waar leren vaak gepaard gaat met persoonlijke groei en sociale integratie, biedt ervaringsleren een waardevol kader om deelnemers te motiveren en te activeren.

Daarnaast heeft ervaringsleren in de sociaal-culturele sector ook positieve effecten op het opbouwen van veerkracht. Uit een studie van de WHO blijkt dat programma's die zich richten op de ontwikkeling van sociale en emotionele vaardigheden – kernaspecten van ervaringsleren – jongeren beter wapenen tegen stress en hen helpen om effectiever om te gaan met sociale uitdagingen (World Health Organization, 1997).

Conclusie

Ervaringsleren is een onmisbare methode binnen de missie en visie van Terra Baeto. Door ervaringsleren centraal te stellen in haar programma's, helpt Terra Baeto (jong-)volwassenen om niet alleen hun kennis, maar ook hun zelfvertrouwen, veerkracht en sociale verantwoordelijkheid te ontwikkelen. Deze benadering stelt hen in staat om hun plaats in de samenleving te vinden en actief bij te dragen aan een inclusieve en rechtvaardige maatschappij. Terra Baeto draagt op deze manier bij aan de kernwaarden van het sociaal-cultureel volwassenenwerk en de bredere maatschappelijke integratie van haar doelgroepen.

Bronnen:

  • Kolb, D. A. (1984), Experiential Learning: Experience as the Source of Learning and Development, Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
  • Freire, P. (1970), Pedagogy of the Oppressed,  New York: Herder and Herder.
  • Eyler, J. (2009), The Power of Experiential Education,  Association for Experiential Education.
  • World Health Organization. (1997), Life Skills Education for Children and Adolescents in Schools.